Tính chất Sét thượng tầng khí quyển

Những hiện tượng TLE được chia làm vài loại, loại phổ biến nhất là sprite hay sét dị hình. Sprite là những ánh sáng đỏ rực xảy ra ở độ cao bên trên các hệ thống bão. Trong đó, sprite loại C (hay "sprite dạng cột") là loại ánh sáng đỏ hình cột thẳng đứng. Sprite loại C với các hình tua ở bên dưới đôi khi được gọi là "sprite cà rốt". Một số loại TLE khác bao gồm: quầng sprite, ghost, troll, blue jet, gigantic jet, pixie, gnome, và ELVES. Các TLE là các hiện tượng thứ cấp xảy ra trên khí quyển cao và có liên quan đến dông séttầng đối lưu bên dưới. Tên gọi ban đầu của nhiều hiện tượng TLE được có nguồn gốc thần thoại, đó là do cảm hứng từ tên gọi của sprite.[3]

Những hiện tượng TLE thường tồn tại trong khoảng thời từ 1 mili giây đến hơn 2 giây. Đoạn video đầu tiên vô tình chụp được một TLE vào đêm 22 và rạng sáng ngày 23 tháng 9 năm 1989, khi nhà nghiên cứu R.C Franz đã để máy quay của ông ghi hình qua đêm để quan sát bầu trời buổi tối.[4][5] Khi xem lại đoạn video đã quay được, hai hình ảnh vệt thẳng đứng hình ngón tay xuất hiện trong hai khung hình của đoạn phim. Đoạn video ghi hình được một TLE tiếp theo được biết là vào năm 1989, khi Nhiệm vụ Tàu con thoi STS-34 đang tiến hành thực nghiệm quan trắc sét tầm trung MLE (Mesoscale Lightning Observation Experiment). Vào ngày 21 tháng 10 năm 1989, một số TLE đã được ghi hình trên các quỹ đạo tàu con thoi số 44 và 45.[6] Đến nay, hiện tượng TLE đã được quan sát bởi nhiều hệ thống ghi hình quang học, với ước tính (vào đầu năm 2009) khoảng hàng chục nghìn sự kiện đã được ghi lại gần đây. Tần suất xuất hiện toàn cầu của TLE được ước tính theo các dữ liệu quan sát từ vệ tinh (FORMOSAT-2) là vào khoảng vài triệu lần mỗi năm (khoảng 24 lần mỗi phút).[7]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Sét thượng tầng khí quyển http://stratocat.com.ar/fichas-e/1989/PAL-19890609... http://www.storm-t.iag.usp.br/pub/ACA0330/papers/W... http://wellbeing.ihsp.mcgill.ca/elves/ http://www.spaceref.ca/news/viewpr.html?pid=6878 http://ams.confex.com/ams/pdfpapers/65547.pdf http://www.livescience.com/environment/070612_spri... http://www.livescience.com/php/video/player.php?vi... http://news.nationalgeographic.com/news/2003/06/06... http://spaceweather.com/archive.php?view=1&day=16&... http://spaceweathergallery.com/indiv_upload.php?up...